Szczawnica – miasto uzdrowiskowe w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica. Położone na pograniczu Beskidów Zachodnich i Pienin, nad potokiem Grajcarkiem.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 5711 mieszkańców.
Położenie
Szczawnica leży w dolinie potoku Grajcarka, który jest prawym dopływem Dunajca. Większa część zabudowy i terenów miasta znajduje się w obrębie Beskidu Sądeckiego, natomiast za doliną potoku Grajcarka wznoszą się już Pieniny. Zabudowa miasta zlokalizowana jest między Pieninami (głównie Małymi Pieninami) a pasmem Radziejowej (Beskid Sądecki).
Miasto tradycyjnie dzieli się na dwie „dzielnice”: Szczawnicę Dolną, której główna zabudowa koncentruje się na wysokości 435-480 m n.p.m. oraz Szczawnicę Wyżnią, z główną zabudową na wysokości od 460 do 520 m n.p.m. Pomiędzy nimi znajduje się Centrum, zaś w kierunku północnym, w dolinkę Szczawnego Potoku, do ok. 510 m n.p.m. wspinają się zabudowania dzielnicy zdrojowej. Dwa większe ciągi dawnego osadnictwa rozwinęły się także w dolinkach potoków: Skotnickiego i Sopotnicy, a rozproszone przysiółki sięgnęły wysoko na stoki, a nawet na sam grzbiet (przysiółek Przysłop, 830 m n.p.m.) pasma Radziejowej.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 32,90 km².
W latach 1940-1944 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Szczawnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Historia
Pierwsze wzmianki o Szczawnicy pochodzą z 1413 roku, choć osadnictwo ludzkie na tym terenie istniało już wcześniej. W połowie XIV wieku Szczawnica była parafią, by w 1529 roku stać się filią parafii krościeńskiej (była nią do 1889 roku). Już w XV wieku istniała w Szczawnicy instytucja sołtysa: w dokumentach z tego okresu wymieniony jest sołtys szczawnicki, Mikołaj. W latach 1487–1492 Kazimierz Jagiellończyk odnowił Janowi, kolejnemu szczawnickiemu sołtysowi, prawo użytkowania 3 łanów (zwykle sołtysi dysponowali wówczas dwoma łanami), potwierdzony ponownie przez króla Jana Olbrachta w roku 1494. Oprócz tego w 1581 r. Szczawnica obejmowała 2 ½ łana kmiecego i 4 łany zajmowane przez zagrodników bez roli. W tym czasie wieś należała do starostwa czorsztyńskiego.
Na terenie Szczawnicy funkcjonował przywilej wybraniectwa – chłopa zwolnionego z pańszczyzny w zamian za służbę wojskową na rzecz króla. W 1595 r. szerokim echem odbiła się tragedia wybrańca ze Szczawnicy, Piotra Fleszara, który odmówił dzierżawcy dóbr czorsztyńskich, Janowi Łękawskiemu, zapłaty bezprawnie nałożonego nań czynszu. Ujętego i zakutego w kajdany wybrańca Łękawski zostawił na mrozie na dziedzińcu zamku czorsztyńskiego, gdzie ten po dwóch tygodniach zamarzł[5].
Już w 1770 r., pod pozorem budowy pogranicznego kordonu sanitarnego, Austria zagarnęła część południowych ziem Rzeczypospolitej, tj. starostwa nowotarskie, czorsztyńskie i sądeckie – w tym również Szczawnicę. Dwa lata później, przy I rozbiorze Polski, tereny te włączono do węgierskiej części domeny Habsburgów. W 1811 r. dobra szczawnickie zostały przejęte przez austriackie władze skarbowe, a następnie wystawione na sprzedaż. W 1828 r. nabył je emerytowany poczmistrz, Jan Podhajecki, by rok później (formalnie: w roku 1834) przekazać je Józefinie i Stefanowi (Szczepanowi) Szalayom, którzy w rzeczywistości sfinansowali zakup.
Po śmierci Stefana Szalaya Szczawnicę przejął w 1839 r. jego syn Józef Szalay. To właśnie on jest uważany za twórcę uzdrowiska. Wzniósł on pierwsze budynki zdrojowe oraz kaplicę zdrojową, które sam zaprojektował; rozszerzył i urządził Park Górny; zakrył koryto Szczawnego Potoku pod dzisiejszym placem Dietla oraz dbał o reklamę uzdrowiska. Od 1840 r. latem stale przebywał w Szczawnicy lekarz - był nim dr Onufry Trembecki, w l. 1848-1883 główny lekarz zdrojowy. Oprócz niego w latach 60. XIX w. w uzdrowisku ordynowali jeszcze inni lekarze: Józef Doskowski, Aleksander Kryda, Władysław Ściborowski i Alojzy Szalay. Działała już również apteka Edwarda Bośniackiego.
Uzdrowisko
Usytuowanie Uzdrowiska w dolinie Grajcarka, prawobrzeżnego dopływu Dunajca pomiędzy łańcuchem Pienin i Beskidem Sądeckim tworzy znakomity mikroklimat, sprzyjający poprawie zdrowia i kondycji górnych dróg oddechowych.
Na terenie Uzdrowiska znajdują się źródła dwunastu kwaśnych wód – szczaw, o walorach, na temat których pierwsze wzmianki pochodzą aż z XVI wieku. Po dziś dzień z ich leczniczych właściwości korzystają zarówno mieszkańcy, jak i kuracjusze z niemalże całego świata.
Nieodłącznym elementem Uzdrowiska jest wspaniała Pijalnia Wód Mineralnych, gdzie do dyspozycji gości są szczawy wodorowęglanowe, sodowe, jodkowe i bromkowe, bogate w sole mineralne oraz liczne mikroelementy.
Na przybywających do pienińskiego kurortu czekają sanatoria uzdrowiskowe i zakład przyrodoleczniczy. Wykonywane są w nich 42 rodzaje zabiegów z zakresu hydroterapii, inhalacji, fizykoterapii, kinezyterapii oraz kuracji pitnej.
Uzdrowisko specjalizuje się w leczeniu chorób dróg oddechowych, w tym przewlekłych stanów zapalnych nosa i gardła, schorzeń aparatu głosowego; schorzeń alergicznych dróg oddechowych, astmy oskrzelowej; schorzeń układu ruchu tj. chorób zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa, a także chorób reumatycznych i reumatoidalnego zapalenia stawów.
Do leczenia gości kurortu wykorzystuje się własne surowce balneologiczne w postaci należących do Uzdrowiska wód mineralnych, jak również walory środowiskowe, jakim jest leczniczy mikroklimat.
Wody mineralne
Szczawnica posiada obecnie 8 czynnych źródeł mineralnych. Są to szczawy alkaliczno–słone zawierające znaczne ilości chlorków, sodków, bromków, boru i jodu.
- Jan – źródło odkryte w 1869 r.
- Józef
- Józefina – pierwsze źródło szczawnickie znane już przed 1810 r., nazwane od imienia ówczesnej właścicielki zdrojów Józefiny Szalayowej
- Pitoniakówka
- Wanda – źródło znane od 1867 r., powstało na miejscu dwóch starych zdrojów: Anieli i Heleny
- Magdalena – źródło odkryte w 1839 r. przez gości szczawnickich, nazwane od imienia kuracjuszki Magdaleny Kownackiej
- Stefan – źródło znane od 1822 r., nazwa pochodzi od imienia Stefana Szalaya
- Szymon – źródło odkryte w 1840 r.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego:
- Sanatorium Inhalatorium wybudowane z funduszy właściciela uzdrowiska Adama Stadnickiego w latach 1934–1936.
- Pijalnia wód leczniczych zbudowana przez Józefa Szalaya w 1863 r., z kawiarnią i galerią.
- Sanatorium Świerki z 1860 r. zbudowane przez Józefa Szalaya, obecnie nieczynne.
- Zdrój Waleryi, ujęcie źródła wody mineralnej nazwane w 1853 r. imieniem żony lekarza uzdrowiska Onufrego Trembeckiego przez Józefa Szalaya.
- Kaplica zdrojowa w Parku Górnym, z 1847 r., ufundowana i zaprojektowana przez Józefa Szalaya.
- Kaplica Matki Bożej Częstochowskiej w Parku Dolnym, z 1867 r., dawna pijalnia wód leczniczych.
- Stary cmentarz z kaplicą grobową Szalayów z 1870 r.
- Altana muzyczna w Parku Dolnym.
- Altana widokowa w Parku Dolnym.
- Wille: Alma, Danusia, Holenderka, Limba, Marta, Palma, Pałac, Pod Batorym, Pod Bogarodzicą, Pod Modrzewiami, Stara Kancelaria, Szalay I, 2, Szwajcarka Górna, Wanda.
Kopiowanie, modyfikowanie oraz transmitowanie elektronicznie lub w inny sposób,
powielanie, wykorzystywanie i dystrybucja zawartych tu materiałów dozwolona jest wyłącznie za zgodą właściciela.
Korzystanie z informacji dostępnych na stronach tego serwisu może się odbywać wyłącznie w sposób zgodny z prawem.
Polityka prywatności serwisu Szczawnicy.pl
Informacje ogólne. Operatorem Serwisu Szczawnicy.pl jest mgr inż. Marcin Mordasewicz.
Serwis realizuje funkcje pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu w następujący sposób:
a. Poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje. b. Poprzez zapisywanie w urządzeniach końcowych pliki cookie (tzw. "ciasteczka"). c. Poprzez gromadzenie logów serwera www przez operatora hostingowego, funkcjonującego pod adresem www.Szczawnicy.pl.
Informacje w formularzach. Serwis zbiera informacje podane dobrowolnie przez użytkownika.
Serwis może zapisać ponadto informacje o parametrach połączenia (oznaczenie czasu, adres IP).
Dane w formularzu nie są udostępniane podmiotom trzecim inaczej, niż za zgodą użytkownika.
Dane podane w formularzu są przetwarzane w celu wynikającym z funkcji konkretnego formularza, np w celu dokonania procesu obsługi zgłoszenia
serwisowego lub kontaktu handlowego.
Informacja o plikach cookies. Serwis korzysta z plików cookies (tzw. „ciasteczka”), które stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe,
które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu i przeznaczone są do korzystania ze stron internetowych Serwisu.
Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
Podmiotem zamieszczającym na urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu pliki cookies oraz uzyskującym do nich dostęp jest operator Serwisu.
Pliki cookies wykorzystywane są w następujących celach: a.) tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy Serwisu korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich
struktury i zawartości, b.) określania profilu użytkownika w celu wyświetlania mu dopasowanych materiałów w sieciach reklamowych, w szczególności sieci Google.
W ramach Serwisu stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: "sesyjne" (session cookies) oraz "stałe" (persistent cookies).
Cookies "sesyjne" są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania,
opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej).
"Stałe" pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich
usunięcia przez Użytkownika.
Oprogramowanie do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) zazwyczaj domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies
w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy Serwisu mogą dokonać zmiany ustawień w tym zakresie. Przeglądarka internetowa umożliwia usunięcie
plików cookies. Możliwe jest także automatyczne blokowanie plików cookies Szczegółowe informacje na ten temat zawiera pomoc lub dokumentacja
przeglądarki internetowej.
Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronach internetowych Serwisu.
Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu i wykorzystywane mogą być również przez współpracujących z operatorem
Serwisu reklamodawców oraz partnerów.
Zalecamy przeczytanie polityki ochrony prywatności tych firm, aby poznać zasady korzystania z plików cookie wykorzystywane w statystykach:
Polityka ochrony prywatności Google Analytics.
Pliki cookie mogą być wykorzystane przez sieci reklamowe, w szczególności sieć Google, do wyświetlenia reklam dopasowanych do sposobu,
w jaki użytkownik korzysta z Serwisu. W tym celu mogą zachować informację o ścieżce nawigacji użytkownika lub czasie pozostawania na danej stronie.
W zakresie informacji o preferencjach użytkownika gromadzonych przez sieć reklamową Google użytkownik może przeglądać i edytować informacje
wynikające z plików cookies przy pomocy narzędzia: https://www.google.com/ads/preferences/
Logi serwera. Informacje o niektórych zachowaniach użytkowników podlegają logowaniu w warstwie serwerowej.
Dane te są wykorzystywane wyłącznie w celu administrowania serwisem oraz w celu zapewnienia jak najbardziej sprawnej obsługi świadczonych
usług hostingowych.
Przeglądane zasoby identyfikowane są poprzez adresy URL. Ponadto zapisowi mogą podlegać:
a.) czas nadejścia zapytania,
b.) czas wysłania odpowiedzi,
c.) nazwę stacji klienta – identyfikacja realizowana przez protokół HTTP,
d.) informacje o błędach jakie nastąpiły przy realizacji transakcji HTTP,
e.) adres URL strony poprzednio odwiedzanej przez użytkownika (referer link) – w przypadku gdy przejście do Serwisu nastąpiło przez odnośnik,
f.) informacje o przeglądarce użytkownika,
g.) Informacje o adresie IP. Dane powyższe nie są kojarzone z konkretnymi osobami przeglądającymi strony.
Dane powyższe są wykorzystywane jedynie dla celów administrowania serwerem.
Udostępnienie danych. Dane podlegają udostępnieniu podmiotom zewnętrznym wyłącznie w granicach prawnie dozwolonych.
Dane umożliwiające identyfikację osoby fizycznej są udostępniane wyłączenie za zgodą tej osoby.
Operator może mieć obowiązek udzielania informacji zebranych przez Serwis upoważnionym organom na podstawie zgodnych z prawem żądań w zakresie
wynikającym z żądania.
Zarządzanie plikami cookies – jak w praktyce wyrażać i cofać zgodę? Jeśli użytkownik nie chce otrzymywać plików cookies, może zmienić ustawienia przeglądarki.
Zastrzegamy, że wyłączenie obsługi plików cookies niezbędnych dla procesów uwierzytelniania, bezpieczeństwa, utrzymania preferencji użytkownika
może utrudnić, a w skrajnych przypadkach może uniemożliwić korzystanie ze stron www.
Regulamin serwisu Szczawnicy.pl
Regulamin wchodzi w życie z dniem 1 października 2022 r.
Punkt 1: Korzystanie z serwisu ogłoszeniowego jest równoznaczne z akceptacją i przestrzeganiem wszystkich punktów niniejszego regulaminu.
Punkt 2: Przeznaczeniem serwisu jest umożliwienie osobom prywatnym i firmom z regionu, którego dotyczy serwis ogłoszeniowy,
bezpłatne publikowanie, oraz bezpłatne przeglądanie ogłoszeń drobnych za pomocą sieci Internet.
Serwis nie bierze udziału w transakcjach dokonywanych przez jego użytkowników, a jego rola ogranicza się jedynie do umożliwienia
nawiązania kontaktu między kontrahentami.
Serwis nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za treść ogłoszenia, zawartość linków podanych w treści ogłoszenia,
szkody powstałe w wyniku realizacji transakcji.
Użytkownik powinien mieć ograniczone zaufanie do treści i autora ogłoszenia. Użytkownik korzysta z serwisu na własną odpowiedzialność.
Punkt 3: Z serwisu mogą korzystać tylko osoby pełnoletnie.
Punkt 4: Aby opublikować ogłoszenie na łamach serwisu należy posiadać działającą skrzynkę e-mail, której poprawny adres należy podać.
Użytkownik podając dane takie jak adres e-mail, numer telefonu itp. zgadza się i chce żeby zostały opublikowane w serwisie.
Użytkownik sam decyduje o celach i środkach przetwarzania ww. danych, użytkownik jest administratorem danych w tym zakresie.
Rola serwisu ogranicza się jedynie do umożliwienia przechowania podanych danych w celu udostępnienia ich innym użytkownikom serwisu.
Podane dane dostępne są tylko na stronach serwisu do momentu skasowania ogłoszenia, w którego treści były zawarte.
Użytkownik w każdej chwili ma możliwość samodzielnego skasowania swojego ogłoszenia.
Punkt 5: Serwis ogłoszeniowy zastrzega sobie możliwość rozsyłania komunikatów technicznych związanych z jego działaniem na adresy e-mail,
które zostały wykorzystane do publikacji ogłoszeń. Serwis nie wysyła do swoich użytkowników komercyjnych mailingów z reklamami
produktów lub usług. Serwis zastrzega sobie prawo do publikacji wybranych ogłoszeń w mediach (prasa, radio itp.).
Punkt 6: Każde ogłoszenie należy przyporządkować do właściwej kategorii. Ogłoszenia komercyjne (pochodzące od firm) należy dodawać tak,
aby nie zniechęcać użytkowników do korzystania z serwisu. Treść ogłoszenia powinna być czytelna i nie może wprowadzać użytkowników w błąd.
Punkt 7: Zabrania się zamieszczania ogłoszeń naruszających prawo, dobre obyczaje, zasady moralne przyjęte przez społeczeństwo polskie,
uczucia, prawa i dobra osobiste osób trzecich, netykietę (np. kilka ogłoszeń o identycznej treści), wątpliwej wartości
(np. zarób 6000,00 zł w miesiąc), reklamujących inne strony www (w szczególności reklamujących inne serwisy ogłoszeniowe),
przedstawiających ofertę sklepów, zawierających płatne numery telefonów, dodawanych z tymczasowych skrzynek e-mail.
W szczególności zabrania się oferowania:
• pisania prac maturalnych i dyplomowych,
• zarabiania w internecie przez odbieranie emaili, oglądanie reklam,
• zarabiania w internecie przez wypełnianie ankiet,
• zarabiania przez uczestniczenie w piramidach finansowych,
• zarabiania przez uczestniczenie grach hazardowych,
• pracy w agencjach towarzyskich i usług świadczonych przez nie,
• usług i ofert o charakterze erotycznym (spotkania sponsorowane itp.),
• leków i produktów farmaceutycznych,
• usług ezoterycznych,
• rzeczy pochodzących z kradzieży,
• wyrobów tytoniowych (w tym e-papierosów) i alkoholowych,
• kopii materiałów chronionych prawem autorskim,
• materiałów niebezpiecznych dla zdrowia i życia,
• materiałów pornograficznych,
• broni (włączając noże, wiatrówki, broń pneumatyczną i paralizatory),
• amunicji i materiałów pirotechnicznych,
• narkotyków i innych substancji psychoaktywnych.
Punkt 8: Zabrania się wykorzystywania podanych przez użytkowników serwisu adresów e-mail, numerów telefonów itd. w celu innym niż wynika to z treści
ogłoszenia. W szczególności zabrania się wysyłania spamu tj. nie zamówionych ofert handlowych, reklam serwisów internetowych,
wirusów i trojanów itd.
Użytkownik serwisu, który w odpowiedzi na swoje ogłoszenie otrzymał SPAM powinien o tym fakcie powiadomić administratora serwisu.
Punkt 9: Odpowiedzialność za treść ogłoszenia i dołączonych zdjęć ponosi wyłącznie autor ogłoszenia.
W szczególności serwis nie ponosi odpowiedzialności za:
• za to w jaki sposób i do jakich celów dane tj. adresy e-mail, numery telefonów itp. opublikowane w serwisie przez ogłaszającego,
zostaną wykorzystane przez osoby i firmy trzecie. Użytkownik powinien mieć świadomość, że treść każdego opublikowanego ogłoszenia
(w tym podane numery telefonów lub w sposób jawny adresy e-mail) zostanie zindeksowana przez wyszukiwarki internetowe,
które mogą przez pewien czas przechowywać i udostępniać w wynikach wyszukiwań kopię ogłoszenia nawet po usunięciu ogłoszenia z serwisu,
• umieszczenie przez ogłaszającego danych niezgodnych z prawdą lub fałszywych.
Punkt 10: Konsekwencje prawne wszelkich czynności dokonywanych w ramach niniejszej witryny ponosi wyłącznie użytkownik.
Dotyczy to w szczególności odpowiedzialności za wady fizyczne i prawne oferowanych produktów oraz konsekwencji prawnych publikacji (składania) ofert.
Punkt 11: Serwis zastrzega sobie prawo do edycji i usuwania ogłoszeń bez podawania przyczyn.
Punkt 12: Zabrania się kopiowania ogłoszeń (w całości lub części) w celu umieszczenia ich w innym serwisie ogłoszeniowym.
Punkt 13: Pobieramy opłaty jedynie za Ogłoszenia płatne tj. ogłoszenie dnia, tygodnia, miesiąca oraz usługi reklamowe.
Nasze opłaty są podawane w polskich złotych, a ich wysokość może ulec zmianie czasowej (okres promocji) lub stałej.
Płatność za Ogłoszenie płatne lub usługi reklamowe można dokonać za pośrednictwem tradycyjnego przelewu.
Punkt 14: Użytkownik dodając ogłoszenia wyraża zgodę na gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystywanie zawartych w nim informacji przez serwis Szczawnicy.pl w celach statystycznych i marketingowych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych z 29 sierpnia 1997 roku (Dz.U. nr 133, poz.883)
oraz zgodę na otrzymywanie za pomocą poczty elektronicznej treści informacyjnych i reklamowych pochodzących z serwisu www.Szczawnicy.pl.
Punkt 15: CIASTECZKA - Serwis ogłoszeniowy wykorzystuje pliki cookie (ciasteczka). Użytkownik korzystając z serwisu WYRAŻA ZGODĘ na zapisywanie
na swoim terminalu (komputerze, telefonie, tablecie itp.) plików cookie oraz akceptuje politykę prywatności serwisu ogłoszeniowego.
Współczesne przeglądarki internetowe umożliwiają zarządzanie plikami cookie, a w szczególności pozwalają na ich usuwanie lub na całkowite
wyłączenie ich obsługi. Przeglądarki internetowe oferują również pracę w tzw. "TRYBIE PRYWATNOŚCI", w którym pliki cookie zapisywane są tylko tymczasowo tj. na czas trwania sesji przeglądarki. Nie wyłączenie obsługi plików cookie w przeglądarce internetowej serwis ogłoszeniowy traktuje jako ŚWIADOMĄ ZGODĘ
użytkownika na zapisywanie plików cookie, co ma umożliwić poprawne działanie serwisu.
Punkt 16: Zastrzegamy sobie prawo do zmiany regulaminu. Użytkownik powinien systematycznie sprawdzać czy regulamin nie uległ zmianie.
Winfun Kostka Edukacyjna
| 
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
